Aslan (Panthera leo), Panthera cinsindeki büyük kedilerden biridir ve Kedigiller (Felidae) ailesinin bir üyesidir. Yaygın olarak kullanılan Afrika aslanı topluca Afrika'daki birkaç alttürü belirtir. Bazı erkek aslanlar 250 kg (550 lb) ağırlığı aşmaktadır. Aslanlar, kaplandan sonra yer yüzünde yaşayan en büyük kedidir. Vahşi aslanlar şu anda Sahra Altı Afrika 'da ve Hindistan'da(Nesli tehlikede olan hayvanların bulunduğu Gir Forest Ulusal Park 'nda) yaşamaktadır. Antik tarihi zamanlar da ,Kuzey Afrika dahil olmak üzere Afrika'nın büyük bölümünde, Yunanistan ve Güneydoğu Avrupa 'dan Hindistan'a kadar Avrasya'da etkin olarak yaşamaktaydılar. Yaklaşık 10.000 yıl önceki geç dönem buzul çağında (Pleistosende) aslan insanlardan sonra en yaygın kara memelisiydi: Mağara Aslanı (Panthera leo spelaea) Kuzey ve Batı Avrupa'da, Amerika Aslanı (Panthera leo atrox) ise Amerika'da Yukon ile Peru civarında yaşıyordu. Aslan, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından savunmasız bir tür olarak sınıflandırılmıştır ve yirminci yüzyılın ikinci yarısında 20 yılda Afrika'daki aslan nüfusunda % 30-50 aralığında önemli bir nüfus azalması görülmüştür. Nüfuslarının azalmasının nedeni tam olarak anlaşılmasa da, yaşam alanlarının işgal edilmesi ve insanlar tarafından zarar görmeleri en başlıca sebepler olarak ön görülmektedir. Afrika'da, özellikle Batı Afrika Aslanı nüfusu tehlike altındadır.
Rakip erkeklerle sürekli olarak savaşmaktan kaynaklanan yaralanmalar ömürlerini büyük ölçüde azalttığından, vahşi ortamda nadiren 10 ila 14 yaş arasında yaşamaktadırlar. Esaret altında 20 yıldan fazla yaşayabilirler. Aslanlar genellikle savan ve otlak alanlarda yaşamlarını sürdürürler. Aslanlar diğer kedilere kıyasla alışılmadık biçimde sosyaldirler. Genelde avlanan kadın aslan grupları, çoğunlukla büyük toynaklıları hedef alır. Aslanlar yapıları gereği genellikle insanları avlamaktan uzak dururlar ancak yine de bazı aslanlar bu davranışın dışına çıkabilir. Gün boyunca ağırlıklı olarak uyumayı tercih eden aslanlar, nadiren alacakaranlık ta sıklıkla gece (Gececil Hayvanlar) aktiftir.
Erkek aslan, oldukça ayırt edici olan yelesinden kolayca tanınır ve yüzü insan kültürünün en çok bilinen hayvan simgelerinden biridir. Heykellerde, resimlerde, ulusal bayraklarda ve çağdaş sinema ve edebiyatta geniş bir biçimde tasvir edilmiştir. Aslanlar Roma İmparatorluğu zamanından beri insanlar tarafından tutulmuş ve on sekizinci yüzyılın sonlarından bu yana hayvanat bahçelerinde sergilenmek üzere aranan önemli hayvan türünden biri olmuştur. Hayvanat Bahçeleri, nesli tükenmekte olan Asya Kökenli alt türleri için hazırlanan ıslah programlarında dünya çapında işbirliği yapmaktadır.
Aslanın en yakın akrabaları, Panthera cinsinin diğer türleri olan kaplan, Kar leoparı, jaguar ve pars’tır.
Günümüzde sekiz (Holosen) alt tür kabul edilmektedir:
Atlas Aslanı:
Eskiden Cezayir, Fas,Tunus ve Mısır'da yaşayan bu alt türün aşırı avlanma nedeniyle vahşi doğada nesli tükenmiştir; Son yabani Atlas aslanı 1920'de Fas'ta öldürülmüştür. Aslan alt türlerinin en büyüğü olan Atlas aslanı, 30-3.3 m (98-11 ft) uzunluğunda ve erkek bireylerde ağırlıkları 200 kg (440 lb) fazladır.
Asya Aslanı:
Kuzeybatı Hindistan'daki Gir Forest Ulusal Park 'nda yaşamaktadırlar. Daha önceleri Türkiye'den, Hindistan ve Pakistan'a kadar uzanan geniş bir kesimde yaygındı. Şu anda Gucerat'taki Gir Forest'te 523 dolayında Asya aslanı mevcuttur.
Batı Afrika Aslanı:
Batı Afrika'da,Senegal'den Orta Afrika Cumhuriyeti'ne kadar olan kısımda yaşamaktadır.2015 yılından beri Kritik tehlikedeki türler içerisinde yer almaktadır.Sahra Altı Afrika aslanlarının en küçüklerinden biridir.
Masai Aslanı:
Doğu Afrika'da,Etiyopya ve Kenya'danTanzanya ve Mozambik'e uzanan bölgede yaşamaktadır.Yerel halk dilinde Tsova Aslanı olarak da bilinir.
Kongo Aslanı:
Kongo'nun kuzeydoğu kesimlerinde yaşamaktadır. Şu andaRuanda'da nesli tükenmiş durumdadır.
Güney Batı Aslanı:
Güneybatı Afrika'da ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır. Afrika aslanlarının en büyük alt türleri arasındadır.
Transvaal Aslanı:
Kruger Ulusal Park dahil olmak üzere Güneydoğu Afrika'nın Transvaal bölgesinde yaşamaktadır.
Etiyopya Aslanı:
Bu yeni alt tür yalnızca Etiyopya'ya da yaşamaktadır.
Kuzeydoğu Afrika: (Etiyopya)
Özellikleri:
Afrika aslanı ,kaplandan sonra dünyanın yaşayan en büyük ikinci kedisidir. Erkek Afrika aslanı ortalama 250 kg'dır. Kaydedilmiş en ağır aslan 1970 yılında İngiltere'deki Colchester Zoo adlı hayvanat bahçesindeki Simba adlı aslandır. Ağırlığı 435 kg olarak kaydedilmiştir. Dişiler ise ortalama 150 kg ağırlığında olabilirler. Postu kahverengimsi sarıdır. Erkeğin yelesi kahverengimsi sarıdan siyaha kadar değişir. Geniş alınlı, güçlü çeneli, uzayıp çekilebilen tırnaklı, sarımtırak kısa ve yatık tüylüdür. Kuyruğunun ucu püsküllüdür. Erkek aslanın başının etrafı uzun ve güzel bir yele ile süslüdür. Omuzlarının üzerine kadar dağılan bu perçem, kızdığı zaman kabarır. Pençelerinin büyük olması, yere sağlam basmasını sağlar. Aslanlar birbirleriyle bölgeleri için kavga eder. Genellikle bu ölümle sonuçlanabilir. Aslanların pençeleri ve dişleri çok keskindir. Bir insanı bir vuruşta öldürebilir veya yaralayabilir. Genellikle Afrika kıtasında yaşamlarını sürdürürler. Aslanlar dünya üzerinde yaşayan kedi türleri içinde en sosyal cinstir. Diğer tüm kedi cinsleri anti sosyal olup yalnız yaşamayı tercih ederken aslanlar büyük gruplar oluşturan tek kedi cinsidir. Grup oluşturmalarının en büyük sebebi kendilerinden çok hızlı olan avlarını grupsal pusu kurarak yakalamak olduğu bazı bilim dünyasınca öne sürülmektedir.
Yayılımı:
Yaklaşık 10 bin yıl önce aslanlar Kuzey AmerikaYaklaşık 10 bin yıl önce aslanlar, Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Afrika olmak üzere 5 kıtada yaygın haldeydiler. Bugün ise Amerika kıtasının tamamında, Asya kıtasının Hindistan hariç her yerinde, Avrupa’nın tamamında ve Afrika kıtasının bir bölümünde nesilleri tamamen tükenmiş halde. Bugün Afrika aslanı alt türü, aslan türünün en kalabalık ırkını teşkil ediyor. Vahşi doğada Afrika Aslanı, sadece Afrika kıtasının bazı bölümlerinde bulunur. Sahra Çölü’nün güney bölgelerinde, Orta Afrika’nın yaklaşık yarısında, Doğu Afrika’da ve Güney Afrika’nın küçük bir bölümünde yaşamaktadır.
Avlanma:
Savunmada ve av sırasında birleşen aslanlar, avlarını kovalar ya da pusuya düşürür. Genellikle gece avlanırlar. Av esnasında genellikle kükremezler. Fakat avı kovalarken birbirleriyle bağlantıyı sürdürmek için homurdandıkları olur. Buldukları takdirde leş yemekten de geri durmazlar. Aslanlarda av paylaşımı hiyerarşik bir düzende olur. Avdan ilk olarak yararlanma ayrıcalığı erkek aslandadır fakat sürünün erkek aslanı av mahallinde mevcudiyet gösterene kadar avı yere düşüren dişiler öncelikli faydalanır. Avlanan hayvan antilop ya da Afrika Mandası yavrusu gibi küçük veya orta boy av ise avlanma esnasında takımdan ayrı düşmüş daha yaşlı aslanların avın düşürüldüğü noktaya daha çabuk ulaşan diğerlerinin sırasını bekledikleri gözlemlenmiştir. Ortalama bir Afrika aslanının hızı saatte 55 km’yi bulabilir. Ancak bu hızını yalnızca kısa bir süre devam ettirebilir. Hız almadan 2 m yüksekliğe zıplayıp, 8 metre uzaklığa atlayabilir. Erkek aslanlar dişilerden daha ağırdır. Aslanlar etçildirler.
Üreme:
Afrika Aslanları 2 yaşında çiftleşmeye başlarlar. Fakat tam olgunluğa 5 yaşında erişir. Erkekler poligamdır, yani birden fazla eşleri vardır. Çiftleşme sırasında ve öncesinde erkek sürekli kükrer. İşe karışan erkeklerle kavga edebilir. Gebelik süresi 105-112 gün arasında değişir. Dişi bir doğuruşta 2-5 arası yavru dünyaya getirir. Yeni doğan yavrular kördür. Ayrıca kürkleri de beneklidir. Gözleri doğumdan 6 gün sonra açılır. Dişi, 3 aylıkken yavruları sütten keser ve onlara avlanma dersleri vermeye başlar. Bir yaşındaki yavrular bunu kendileri başarırlar. Yavrular arasındaki ölüm oranı fazladır. Bunun nedeni yavruların en son beslenmesidir. Bu yüzden yavrularda vitamin eksikliği görülür. Fakat bu doğal bir nüfus kontrol yöntemidir. Böyle durumlarda da dişiler yavruları ölümden kurtarmak için avlanır ve önce yavrularını beslerler ve sonra kendilerinden ayrılana dek yavrularına bakarlar.
Yaşam Şekli:
Afrika aslanı, fundalarda, gövde yaparak onları sıcaktan koruyan ağaçların olduğu yerlerde, sazlıklarda yaşarlar. Açık toprakları severler. Kedigiller familyasının tek sosyal türüdürler. Sayısı 20 kadar olan sürüler halinde yaşarlar. Çok büyük sürüler 30 üyeyi barındırabilir. Grubu bir erkek aslan ya da birden fazla erkeğin oluşturduğu bir koalisyon yönetir. Genelde geceleri aktiftirler. Gündüzleri ise tembel bir kediden farkları yoktur. Gölgelik yerlere uzanır ve serinlemeye çalışırlar. Afrika'da Serengeti Milli Parkında ki aslanlar günde 20 saat uyur. Bir aslanın ömrü genellikle 20-25 yıl arasında değişir. İyi şartlarda yaşayan ve beslenen bir aslan 30 yıl yaşayabilir.
- Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınevi. Ankara, 2016 s. 189
- Nowak, Ronald M. (1999). Walker's Mammals of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5789-9.
- ) from the Yukon Territory and northern Alaska
- .
- . Johannesburg: Macmillan South Africa. s. 231
- . 2: G–P. Chicago: Fitzroy Dearborn. ss. 733–39.
- Black, S. A.; Fellous, A.; Yamaguchi, N.; Roberts, D. L. (2013). "Examining the Extinction of the Barbary Lion and Its Implications for Felid Conservation". PLoS ONE. 8 (4), s. e60174.
